Giriş

Primler ve prime esas kazanç konusunu irdelerken, 5510 sayılı kanundan öncede sistemde olan prim kavramı ve prime esas kazançları anlatacağız. 506 sayılı Kanundan ise kafa karışıklığı olmaması için çok bahsedilmemiştir.Yer yer maddelerde geçen kavramlara maddeler bazında anlatarak konuyu sade ve anlaşılabilir hale getireceğiz. Primler bilindiği gibi sosyal güvenlik hukukunda sistemin işlemesi için gerekli bir ödemedir. Sistem kendini bu şekilde finanse edecektir.

I. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR ve GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU KAPSAMINDA PRİME ESAS KAZANÇLAR

A. Sosyal Sigortalar Ve Sağlık Sigortasının Finansmanı Olan Prim Ve Hukuksal Niteliği

Sosyal sigorta kurumları elde ettikleri gelirlerle sigortalılara yardım yapma ve hizmet sağlama görevlerini en iyi biçimde yerine getirmek ve sürdürmek durumundadır. Bunun içinde finansman politikasının ülkenin ekonomik ve sosyal koşullarına en uygun yöntemlerle düzenlenerek gelir ve giderler arasında sağlam ve akılcı bir denge kurulması gereklidir .Sosyal sigorta pirimi kanunla belirlenen sosyal riskleri telafi bakımından sosyal güvenlik kurumunun sağlayacağı edimler ile yönetim giderlerini karşılamak üzere sigortalının kazancının belirli bir yüzdesi üzerinden sigortalı üzerinden sigortalı ve onun işvereninden alınan para olarak tanımlanır .
Bu konuda değişik fikirler ileri sürülmüştür. Sosyal sigorta primi ücretin bir parçasıdır. Sosyal sigorta primlerini vergiye benzetenlerde olmuştur. Çünkü ödenmesi zorunlu olup Tahsili vergi alacaklarına benzer yaptırımlara tabidir. Oranını ve matrahını yasa göstermiştir. Ancak primlerde tahsis ilkesinin bulunması, ödeme zamanları aylık, yahut üçe aylık dönemleri kapsadığı için vergiye de benzemez .Ücretten daha çok vergiye benzer niteliklere sahiptir. Çünkü vergi nasıl kamu ile ilgili bir harcamanın finansmanı ise primlerde sosyal güvenlik finansmanıdır.

B. Prim Ödeme Zorunluluğu

5510 Sayılı kanunda öngörülen kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortasına yönelik her türlü ödemeler ile yönetim giderlerini karşılamak üzere sosyal güvenlik kurumu prim almak ilgililer de prim ödemek zorundadır (m.79/I) .Bu bağlamda kısa ve uzun sigorta kollar ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından m.87 de prim ödeme yükümlüsünü göstermiştir . Burada m. 4 m.5 ve m. 60 kapsamına tabi olmaya göre primleri ödeyecek sorumlularda belirtilmiştir.

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
A. Can TUNCAY/Ömer EKMEKÇİ, Sosyal Güvenlik Hukuku’nun Esasları ,Legal Yayın, İstanbul 2008, s.182.
GÜZEL/OKUR / CANİKOĞLU, s.202 ; SARAÇ, s.26 Aktaran M. Fatih UŞAN,Türk Sosyal Güvenlik Hukukun Temel Esasları , Seçkin 2009 Ankara ,s. 132.
TALAS, s.360Aktaran TUNCAY/EKMEKÇİ ,s. 185.
TUNCAY/EKMEKÇİ,s. 185.
PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜSÜ m. 87- Bu Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta bakımından;
a) (Değişik bend: 17/04/2008-5754 S.K./51. mad) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine ve 5 inci maddenin (a) bendine tabi olanlar için bunların işverenleri,
b) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tâbi olanlar ile bu kapsamda sayılan kişilerden sosyal güvenlik destek primine tâbi olanlar, isteğe bağlı sigortalı olanlar ve 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g) bentlerinde sayılan kişilerin kendileri,
c) 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde sayılan kişiler için primi yılı merkezî yönetim bütçesinden karşılanmak üzere ilgili kamu idareleri,
d) (Değişik bend: 17/04/2008-5754 S.K./51. mad) 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde sayılan kişiler ile 5 inci maddenin (e) bendinde belirtilenler için Türkiye İş Kurumu,
e) 5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek liselerinde zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu,
f) (Değişik bend: 17/04/2008-5754 S.K./51. mad) 5 inci maddenin (c) ve (g) bentlerine tabi olanlar için işverenleri veya kendileri, prim ödeme yükümlüsüdür.
Hüseyin AKYILDIZ, Sosyal Güvenlik Reformuyla Ulaştığı Son Şekliyle Sosyal Güvenlik Hukuku ,Ankara 2009,s. 49.
SİGORTALI SAYILANLAR m. 4 - (Değişik madde: 17/04/2008-5754 S.K./2.mad)
Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar,
b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ise;
1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,
2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
4) Tarımsal faaliyette bulunanlar,
c) Kamu idarelerinde;
1) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,
2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar, sigortalı sayılırlar.
Birinci fıkranın (a) bendi gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler;
a) İşçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenler,
b) Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar,
c) Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar,
d) 2/7/1941 tarihli ve 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanuna göre çalıştırılanlar, e) 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununda belirtilen umumî kadınlar,
f) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıştırılanlar, kamu idarelerinde ders ücreti karşılığı görev verilenler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) bendi kapsamında çalıştırılanlar, hakkında da uygulanır.
Birinci fıkranın (b) bendi gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler; 10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler hakkında da uygulanır.

Birinci fıkranın (c) bendi gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler;
a) Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memurları gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar,
b) Başbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri,
c) Birinci fıkranın (c) bendi kapsamında iken, bu kapsamdaki kişilerin kurduğu sendikalar ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar,
d) Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda, Türk Silâhlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksek okulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylar,
e) Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler,hakkında da uygulanır.
Dördüncü fıkranın (d) ve (e) bentlerinde belirtilen okulları tamamlamadan ayrılanlar ile bu okulları tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmaz. Bu Kanunun kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin hükümleri bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara bu kapsamda oldukları sürece uygulanmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
BAZI SİGORTA KOLLARININ UYGULANACAĞI SİGORTALILAR m. 5- Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından aşağıda sayılan kişiler hakkında uygulanacak sigorta kolları şunlardır:
a) Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı ile analık sigortası uygulanır ve bunlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
b) (Değişik bend: 17/04/2008-5754 S.K./3.mad) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler (Ek ibare: 18/02/2009-5838 S.K./32.mad) ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır ve bu bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
c) (Değişik bend:17/04/2008-5754 S.K./3.mad) Harp malûlleri ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış malûllerden, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmez. 3713 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış malûller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malûllüğü aylığı alan er ve erbaşların, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmaları halinde de aylıkları kesilmez. Aylıkları kesilmeksizin 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışanlar hakkında uzun vadeli sigorta kolları, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır. İş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulananların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları da uygulanır. Bu fıkra kapsamına girenlerden ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. d) (Mülga bent: 17/04/2008-5754 S.K./3.mad)
e) Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.
f) (Mülga bent: 17/04/2008-5754 S.K./3.mad)
g) (Ek bend: 17/04/2008-5754 S.K./3.mad) Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye'de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.
GENEL SAĞLIK SİGORTASI HÜKÜMLERİ
BİRİNCİ BÖLÜM : KAPSAMDAKİ KİŞİLER VE TESCİLİ GENEL SAĞLIK SİGORTALISI SAYILANLAR m. 60 - (Değişik madde: 17/04/2008-5754 S.K./38. mad) İkametgahı Türkiye'de olan kişilerden;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
1) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler,
2) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler,
b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine göre sigortalı sayılmayanlardan; 1) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,
2) Vatansızlar ve sığınmacılar,
3) 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
4) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref aylığı alan kişiler,
5) 28/5/1986 tarihli ve 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
6) 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
7) 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler,
8) Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar,
9) 18/3/1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine göre aylık alan kişiler,
10) 11/10/1983 tarihli ve 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
d) Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler,
e) 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler,
f) Bu Kanun veya bu Kanundan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık alan kişiler,
g) Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, genel sağlık sigortalısı sayılır.
6 ncı maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (f), (g), (h), (ı) ve (k) bentlerinde sayılanların öncelikle, genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olup olmadığına bakılır. Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi ise tescili yapılmaz. Aksi takdirde birinci fıkra hükümlerinden durumuna uyan bende göre genel sağlık sigortalısı sayılır. Birinci fıkranın (f) bendi kapsamında gelir alması nedeniyle genel sağlık sigortalısı sayılanlar, aynı zamanda diğer bentler gereği de genel sağlık sigortalısı sayılması halinde (f) bendi dışındaki bentler kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır.
6 ncı maddenin birinci fıkrasının (d), (e) ve (l) bentleri kapsamında olanlar, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde bulunan hükümlü ve tutuklular, birinci fıkranın (d) bendi kapsamına girenlerden Türkiye'de bir yıldan kısa süreyle yerleşik olanlar, (f) bendi kapsamında olup mülga 30/5/1978 tarihli ve 2147 sayılı ve 8/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı kanunlara göre borçlanarak aylık bağlanan kişilerden ise Türkiye'de ikamet etmeyenler genel sağlık sigortalısı ve genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılmazlar.
Birinci fıkranın (d) ve (g) bentlerinin uygulanmasında evli olanlar için, eşlerden hangisinin bu maddeye göre genel sağlık sigortalısı, hangisinin bakmakla yükümlü olunan kişi olacağının tespiti kendi tercihlerine bırakılır.

SSGSSK m.80’in gerekçesi’nde de “ kural olarak, sigortalıların elde ettikleri kazançların tümünden prim alınması öngörülmüştür. Prime esas kazancın hesabına dahil edilmeyecek kazançlar ise maddede sayılanlarla sınırlanmış, sigortalıların belirli olmayan süre ve miktar üzerinden ücret ve kazanç elde etmeleri ya da aynı ay içinde birden fazla işverenin emrinde çalışmaları durumunda veya çağrı üzerine çalışması halinde prime esas kazancın nasıl hesaplanacağı açıklanmıştır.
Kendi nam ve hesabına çalışanların prime esas kazançlarının prime esas kazanç alt ve üst sınırları arasında kendilerince yıllık olarak belirleneceği, yıl içerisinde beyan edilen kazançta bir değişiklik olması durumunda sigortalının yeniden beyan edeceği kazanç üzerinden prim alınacağı belirtilmiştir.”
5510 sayılı Kanun ile 506 sayılı sigortalar kanunundan farklı bir yöntem izlenmiştir.zira 506 sayılı kanun için yalnız uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık v ölüm) için tek bir sigorta prim oranı belirlenmiş iken burada uzun vadeli sigorta kolları yanında kısa vadeli sigorta ( iş kazası meslek hastalığı , hastalık ve analık ) kolları açısından da tek bir prim oranı belirlenmiştir.ayrıca kısa vadeli sigorta priminin tamamını da işveren karşılar.yine genel sağlık sigortası çalışanlar ( bağımlı ve bağımsız) için belirli tek bir oran ( %12,5 iken ) isteğe bağlı sigortalı ya da yalnız genel saplık sigortalı olarak sayılanlar içinde tek bir oran (%12 ) olarak tespit edilmiştir .

C. Prime Esas Kazançlar

Primler sosyal sigortaların sunduğu hizmetlerin temel finansman kaynağıdır.5510 sayılı kanunda sigorta kollarına göre prim türleri ve oranları ayrı ayrı belirtilmiştir. İlgililerin ödeyeceği primler ,sigortalıların prime esas kazançlar üzerinden hesaplanacaktır.Prime esas alınacak kazançlar sigortalının girdiği sigortalılık türü ve sağlık sigortasına göre değişmektedir .

1. 4/I –a Kapsamında Sigortalı Olanların Prime Esas Kazançları

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
Diğer bentler gereği eşlerin her ikisinin de genel sağlık sigortalılık şartlarının oluşması halinde her ikisi de ayrı ayrı genel sağlık sigortalısı sayılır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları gereğince bir yıldan fazla aylıksız izin kullanan eşler, genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır. Bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi ile 80 inci maddede belirtilen aile; aynı hane içerisinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşur.
Murat ŞEN, İş Kanunları Sosyal Güvenlik Kanunları (Genel Gerekçe ve Madde Gerekçeleriyle), Detay Yayıncılık,Ankara 2008, s.373.
UŞAN , s. 133.
AKYILDIZ, s. 52.

3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.
506 Sayılı (mülga) Kanun m. 77 de düzenlenmiştir.Bu Kanunda siğortalının kazancı esas alınmıştır.Kazançta brüt miktarı prim hesabında dikkate alınacaktır.Mülga m. 77 de düzenleme şimdi 5510 sayılı Kanun m. 80 de düzenlenmiştir.

a. Sigortalının Hak Ettiği Ücretler

Sigortalının o ay içinde hak ettikleri ücret prime esas kazançtır. Ücretin ödenmesi önemli değildir. Önemli olan hak edilmesidir. Ücret ekleri ile bir bütündür. Bu yanı ile de ücret eklerinden de prim alınır. İş sözleşmesinin gereği olarak işçinin iş görme borcunun karşılığın işverenin ücret ödeme borcudur. İş hukukunda ücretin kural olarak iş karşılığı olduğu çalışılmayan süre için ücret ödenmeyeceği söylenebilir. Hatta bu sebeple iş hukukunda “ çalışma yok ise ücrette yoktur” Şeklinde bir ilkeden bahsedilir. Ücret kural olarak bir iş karşılığı iken bunun istisnaları da vardır. Örneğin çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir(4857 /46-2).Ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir ( 4857 /47/1).
Anlaşıldığı üzere sosyal devlet olmanın gere olarak bazı koşullar altında bir iş karşılığı olmaksızın da ücret ödenebilmektedir. Ayrıca işverenin işi kabulden kaçınması içinin işi yapmaksızın imkansız hale gelmesi ve zorlayıcı sebepler söz konusu olduğunda da işçi için ücret alabilme olanağı vardır . Asıl ücretin ekleri olup prime esas kazançlardan sayılan ve hak edilen ücret kapsamında değerlendirilen unsurla ise aşağıda yer verilmiştir.

aa. Hafta tatili ücreti

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
İş K. m.32 - Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Özkan BİLGİLİ, Sosyal Güvenlik Kılavuzu ( 5502 Ve 5510 Sayılı Kanuna Göre Açıklamalı, Örnekli Karşılaştırmalı) İzmir 2006, s. 209.
N. Ali SÖZER, Hasta İşçin İş İlişkisi Ege Üniversitesi ( Yayınlanmamış Doktora Tezi) , İzmir 1981, s.40 Aktaran BİLGİLİ s. 209 dn. 271.
HAFTA TATİLİ ÜCRETİ m. 46 - Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir. Şu kadar ki;
a) Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,
b) Evlenmelerde üç güne kadar, ana veya babanın, eşin, kardeş veya çocukların ölümünde üç güne kadar verilmesi gereken izin süreleri,
c) Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,
Çalışılmış günler gibi hesaba katılır.
Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

bb.Ulusal bayram ve genel tatil günü ücretleri

cc.Yıllık izin ücreti ,

Sigortalı işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin süresine ait ücret iş sözleşmesinin feshi dilmesi halinde ödenmesi zorunlu olduğunda dolayısıyla sözleşmenin feshinde hak edildiği nazara alınarak sigortalılara ödendiği ayın kazancına dahil edilmek suretiyle sigorta primlerine tabi tutulacaktır. İzin ücretinin iş sözleşmesinin feshinden sonra ödenmesi halinde ise yani izin ücretinin iş sözleşmesinin feshinden sonra ödenmesi halinde ise izin ücretinin iş sözleşmesinin feshinde hak kazanılmış olduğundan aktin feshedildiği ayın kazancına dahil edilerek ek prim belgesi düzenlenmek suretiyle sigorta primi kesilecektir .

dd. Fazla Çalışma

İş k. m 41 ve 42. de düzenlendiği üzere ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle acele işlerde veya zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında fazla çalışma yapılabilir.Fazla çalışma ücretleri ile dazla sürelerle çalışma ücretleri normal ücretin eki niteliğinde olmak üzere sigortalı işçinin o ay içerisinde hak ettikleri ücretler kapsamında değerlendirilerek sigorta primine tabi tutulacaktır .

ee. Belirsiz zaman ve miktar üzerinden alınan ücretler

Bir işverene tabi olarak çalışan sigortalının belirli ücretin dışında ayrıca belirsiz zaman ve miktar üzerinden ücret alması durumunda prime esas günlük kazan bunların toplamından oluşacaktır .

ff.İşe İade Edilen İşçilere Ödenen Ücretler

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
Bir işyerinde işin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktığı zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü çalışılmayan günler için işçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işverence işçiye ödenir.
GENEL TATİL ÜCRETİ m. 47 - Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.
YILLIK İZİN ÜCRETİ m. 57 - İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü uygulanır.
SİGORTA PRİMLERİ m. 61 - Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iş kazaları ile meslek hastalıkları primleri hariç, diğer sigorta primlerinin, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunundaki esaslar çerçevesinde işçi ve işverenler yönünden ödenmesine devam olunur.
BİLGİLİ , s. 210.
BİLGİLİ ,s. 221.
BİLGİLİ , s. 211.
FESHİN GEÇERLİ SEBEBE DAYANDIRILMASI m. 18 - Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.
Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:

İş mahkemesi kararından sonra işveren işçiyi bir ay içinde işe başlatmaz ise işçiye en az dört aylık en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Niteliği itibari ile ücret sayılabilecek bir kazanç olmaması ve işçinin işe başlatılmaması dolayısıyla sigortalılık vasfının kalmaması, ödenecek/ödenen paralar işçiyi himaye amacına ve işverene işe başlatmama nedeniyle verilen bir medeni ceza niteliğinde olması sebepleriyle sigorta primine tabi tutulmaması gerekecektir. İhbar ve kıdem tazminatına paralellik arz ettiği düşünülebilir . Aynı kanun hükmüne göre işçi ister başlatılsın ister işe başlatılmasın kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir. Buna göre işe başlatılsın veya başlatılması işçiye çalıştırılmadığı süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklarından iş kazaları ve meslek hastalıkları ile işsizlik sigortası primi dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait primler kesilecek ve bu süreler hizmetten sayılacaktır . İş K. m. 21 deki gerekli koşulların oluşması halinde feshin geçersizliği kararının kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye ödenecek olan ve en çok dört aya kadar olan ücret miktarı da prim miktarına dahil edilmelidir.Nitekim Sosyal Sigortalar kurumu bu konuda yayınlamış olduğu 27.04.2006 tarih ve 16-370 ek sayılı genelgede söz konu ödemelerden prim kesinlemesi gerektiğini açıklığa kavuşturmuştur .
Bu sayılanlar asıl ücretin eki niteliğinde olup o ay içerisinde hak edilen ücret olarak değerlendirilmek suretiyle prime tabi tutulmaktadır.

gg.Mahkeme Karar İle Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinden Yararlandırılanların Ücretleri

Sigortalıların çalışmış oldukları işyerlerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılmaları gerekçesi ile işverenler aleyhine açtıkları davaların soncunda mahkemelerce bu durumdaki sigortalılar hakkında toplu iş sözleşmesi hükümlerinin uygulanmasına ve bunun sonucunda toplu iş sözleşmesinde öngörülen ücret ve diğer hakların ödenmesine karar verilmesi halinde bu nitelikteki kararlar uyarınca sigortalılara geriye yönelik olarak ödenmesi gereken ücretler de hak edilen ücret olarak değerlendirilmek suretiyle ilişkin oldukları aylara mal edilerek sigorta prime tabi tutulacaktır.

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip (Ek ibare: 18/02/2009-5838 S.K./32.mad) veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.
İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.
İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fıkrası uygulanmaz.
BİLGİLİ, s. 212.
SSK Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Nün 03.04.2005 tarih ve 16-316 Ek sayılı genelgesi ,BİLGİLİ s. 212 .
GÜZEL Ali/CANİKLİOĞLU Nuşen/OKUR Ali Rıza, Sosyal Güvenlik Hukuku ,Yenilenmiş 11.Bası , Beta 2008,s. 213.

hh. İdari Yargı Kararlarına İstinaden Görevlerine İade Edilen Sigortalılara Yapılan Ödemeler

İptal davası sonucunda idari yargı tarafından verilen kararlara istinaden sigortalıların fiilen çalışmadıkları süreler için ücret ve benzeri nitelikteki ödeme yapılması halinde kurum uygulamasında ücretler ilişkin oldukları aylara mal edilmekte , ücret dışındaki diğer ödemeler ise ödendiği ayın kazancına dahil edilmek suretiyle sigorta primlerine tabi tutulmaktadır .

2. 4/I-b Kapsamında Sigortalı Olanların Prime Esas Kazançları

SSGSSK. m. 80/2 fıkra ;
4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.
a) Aylık prime esas kazanç, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir.
b) Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir.
c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden fazla durumun söz konusu olması halinde, bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen esaslara göre tek beyanda bulunulur.

3. 4/I-c Kapsamında Sigortalı Olanların Prime Esas Kazançları

Bu Kanuna göre ilk defa 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanların prime esas kazançlarının hesabında;
a) Aylıklarını personel kanunlarına göre alan sigortalılar için;
1) İlgili kanunları uyarınca aylık gösterge ve ek göstergeler üzerinden ödenen aylık tutarları,

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
BİLGİLİ s. 212-213.
PRİME ESAS KAZANCIN BEYANINA İLİŞKİN GEÇİŞ HÜKMÜ Geçici Madde 15 - (Ek madde: 17/04/2008-5754 S.K./73. mad)Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi hariç, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılardan, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olarak kaydı ve tescili yapılmış olanların bu Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazançlarını Kurumca belirlenecek sürede beyan etmemeleri halinde, ödeyecekleri aylık primler beyanda bulununcaya kadar daha önce ödemiş oldukları gelir basamaklarına karşılık gelen tutarlar üzerinden alınır.
Ancak, bu tutarlar 82 nci maddede belirtilen asgari günlük kazanç alt sınırına göre hesaplanan aylık prime esas kazanç tutarından az olamaz.

2) Memuriyet taban aylık ve kıdem aylık tutarları,
3) Makam, temsil ve görev tazminatları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesi uyarınca ödenen tazminatlar (bölge, kurum, birim, çalışma mahalli, görevin niteliği ve benzeri kriterlere dayalı olarak asıl tazminatlara ilave, ek veya ayrıca ödenen tazminatlar hariç), 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun ek 17 nci maddesinin (A) bendinde yer alan cetvelde belirtilen oranlar üzerinden ödenen hizmet tazminatı (28/2/1982 tarihli ve 2629 sayılı Kanun ile 17/11/1983 tarihli ve 2955 sayılı Kanuna göre tazminat veya üniversite ödeneği alanların sadece rütbelerinin karşılığı hizmet tazminatları), 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesi uyarınca ödenen üniversite ödeneği, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca ödenen ek ödeme,
b) Kadro karşılığı sözleşmeli olarak görev yapan sigortalılar için işgal ettikleri kadrolar esas alınmak suretiyle (a) bendinde öngörülen unsurlar üzerinden hesaplanan tutarı,
c) Açıktan vekil olarak atanan sigortalılar için, (a) bendinde öngörülen unsurlardan ilgili mevzuatı uyarınca ödenen tutarı,
ç) Başka bir kadro ya da görevin ödeme unsurları esas alınmak ve kıyaslanmak suretiyle aylık veya ücret ödenen sigortalılar için; emsal alınan kadro veya görevin prime esas kazanç tutarını geçmemek üzere, bu kazancın aylık veya ücret ödenmesinde öngörülen oranında hesaplanacak tutarı,
d) Büyükşehir belediye başkanları için bakanlık genel müdürünün, diğer belediye başkanları için ise öğrenim durumları itibarıyla 657 sayılı Kanuna göre yükselebilecekleri dereceyi aşmamak kaydıyla, 657 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı ek gösterge cetvelinin "VIII. Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfı" bölümünün (d) bendinde belirtilenlerin prime esas kazançları,
e) 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname eki cetvellerde yer alan yükseköğretim kurumlarına bağlı konservatuarlarda 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 15 inci maddesi uyarınca sözleşme ile istihdam edilen öğretim elemanlarından sanatçı öğretim elemanı olarak istihdam edilenler için, anılan Kanunda öğretim görevlisi kadro unvanında istihdam edilenlerin tahsil ve derecelerine göre belirlenen prime esas kazanç tutarı; kamu idarelerinde sanatçı, sanatkar ve sanatçı öğretmen olarak sözleşme ile istihdam edilenler için, tahsil ve dereceleri itibarıyla 657 sayılı Kanuna tabi olarak teknik hizmetler sınıfında yer alan mühendislerin (a) bendindeki prime esas kazanç tutarı; yüksek öğretim kurumları ile diğer kamu idarelerinde sanat uygulatıcısı ve sahne uygulatıcısı olarak sözleşme ile istihdam edilenlerden en az önlisans mezunu olanlar için tahsil ve dereceleri itibarıyla 657 sayılı Kanuna tabi olarak teknik hizmetler sınıfında yer alan teknikerlerin, diğerleri için ise teknisyenlerin prime esas kazanç tutarları,
f) İlgili kanunlarında emeklilik ya da ek gösterge açısından belirli bir kadro, unvan veya görevle bağlantı kurulanlar için, bağlantı kurulan kadro, unvan veya görevin prime esas kazanç tutarı,
g) Bu fıkranın (a) ilâ (f) bentleri kapsamı dışında kalan sigortalılar için atandıkları görev itibarıyla 657 sayılı Kanuna göre girebilecekleri sınıflardaki benzer görevlerin aynı kadro, unvan, tahsil ve derecesi için belirlenen prime esas kazanç tutarları,
esas alınır. Vekalet veya ikinci görev karşılığında ilgili mevzuatı uyarınca yapılacak ödemeler prime esas kazancın hesabında dikkate alınmaz.
m. 46 -1 (Değişik madde: 17/04/2008-5754 S.K./26.mad) Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda silâhlı kuvvetler hesabına okuyanların ve astsubay meslek yüksek okulu öğrencileri ile astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adayların öğrenci harçlıkları ile ilgisine göre en az aylık alan teğmen veya astsubay çavuşun prime esas kazançları arasındaki farkın primi; polis akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan öğrencilerin öğrenci harçlıkları ile komiser yardımcısı veya polis memuru prime esas kazançları arasındaki farkın primi, öğrenciler adına kurumlarınca ödenir.
Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okuduktan sonra subay veya astsubaylığa naspedilen veya yedek subaylık hizmetini takiben subaylığa geçirilenler ile fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra, komiser yardımcısı veya polis memuru olarak atananların başarılı öğrenim süreleri; borçlanmanın yapıldığı tarihte ilgisine göre en az aylık alan teğmenin, astsubay çavuşun veya polis memuru ya da komiser yardımcısının prime esas kazancı üzerinden, bu sürelere ait primler kendilerince ödenerek borçlandırılmak suretiyle hizmetten sayılır. Bu şekilde hesap edilecek borç, tebliğ tarihinden itibaren iki yıl içinde eşit taksitler halinde ödenir.
Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okumakta iken Türk Silahlı Kuvvetleri veya Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrencilerin, daha önce kendi hesabına okudukları normal okul süreleri hakkında, ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
Talim ve manevra için rütbe ile silâh altına alınan 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan sigortalılardan rütbelerinin prime esas kazançları, vazifelerinin prime esas kazancından fazla olanların prime esas kazanç farklarına ait primleri vazife gördükleri kurumlarınca ve seferberlik ve harp için silâh altına alınanlardan vazifelerinin prime esas kazançları, rütbelerinin prime esas kazancından fazla olanların prime esas kazançları arasındaki farkın primleri de, rütbelerinin prime esas kazancını ödeyen kamu idaresince kesilerek Kuruma ödenir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına giren sigortalıların prime esas kazançlarının tespitinde 82 nci maddede belirtilen üst sınır aranmaz. 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına giren sigortalılardan, aylıksız izinli sayılmaksızın ve tabi olduğu personel kanunu ile ilgisi devam edecek şekilde yurt dışına geçici ya da sürekli görevle gönderilenlerin prime esas kazancının hesabında; geçici görevle gönderilenlerin bulundukları kadroya ilişkin prime esas kazancı, yurt dışı kadrolarına atananların ise yurt dışına atanma tarihi itibarıyla, atandıkları kadro ile atanmadan önceki yurt içi kadrosuna ilişkin prime esas kazançtan yüksek olanı esas alınır. Sürekli görevle atananların yurt dışı kadrolarına ilişkin prime esas kazancın hesabında dikkate alınacak ödeme unsurlarından, ilgili mevzuatı uyarınca söz konusu kadroya bağlı olarak belirleme yapılmamış ödeme unsur ve tutarlarını, kadrosunun bulunduğu kurum personelinin yararlanmakta olduğu ödeme unsurlarıyla sınırlı olmak ve aynı veya benzer nitelikteki kadroya ilişkin prime esas kazanca tabi ödemeleri gözönünde bulundurmak suretiyle belirlemeye ilgili kamu idaresinin görüşü üzerine Kurum ve Maliye Bakanlığı müştereken yetkilidir.

a. Kamu Görevlilerinden Kanunları Gereğince Görevden Uzaklaştırılanlar, Tutuklananlar Veya Görevine Son Verilenlerin Sigortalıkları Ve Primleri

m. 45- Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan sigortalılardan görevden uzaklaştırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, kanunları gereğince eksik aylığa müstahak bulunanların prime esas kazançlarının yarısı; kanunlarına göre bu müddetler için sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise prime esas kazançlarının tamamı üzerinden prim alınır. (Ek cümle: 17/04/2008-5754 S.K./m.66.) Prime esas kazançların yarısı üzerinden prim alınanların prim ödeme gün sayısı bu sürelerin yarısı olarak hesap edilir.
Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve son verildiği tarihten görevine başladığı tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali kadronun prime esas kazancına göre hesaplanır. Bu durumdakilerin primlerine ait sigortalı ve işveren hisselerinin gecikme cezası ve gecikme zamları kurumlarınca ödenir ve bu süreler sigortalılık süresinden sayılır.
Birinci ve ikinci fıkraya göre sigortalılık durumu değişenler için ek bildirge düzenlenerek Kuruma verilir ve bu durumda 102 nci madde hükümleri uygulanmaz.
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları gereğince kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden sonra göreve başlayanlar ile göreve başlaması için tanınan süreler ile bir yıl ve daha az süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde* bu Kanunun 67 nci maddesinde aranan 30 günlük prim ödeme şartı aranmaz.

4. Yalnızca Genel Sağlık Sigortasına Tabi Olanların Prime Esas Kazançları

Yalnızca genel sağlık sigortasına tâbi olanlar bakımından prime esas aylık kazancın tespitinde; 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g) bentlerinde sayılan kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katının otuz günlük tutarı, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen kişiler için asgari ücret, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen kişiler için ise prime esas asgari kazanç tutarı esas alınır. Ancak, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmak için müracaat etmekle birlikte, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilen aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı; asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri, asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutar, asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilen kişiler için 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı prime esas asgari kazanç tutarı olarak esas alınır .
Bu maddenin uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
d) Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler,
Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar,
m. 60 - (Değişik madde: 17/04/2008-5754 S.K./38. mad)
İkametgahı Türkiye'de olan kişilerden;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
1) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler,
2) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler,
b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine göre sigortalı sayılmayanlardan;
1) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,
2) Vatansızlar ve sığınmacılar,
3) 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
4) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref aylığı alan kişiler,
5) 28/5/1986 tarihli ve 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
6) 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
7) 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler,
8) Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar,
9) 18/3/1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine göre aylık alan kişiler,
10) 11/10/1983 tarihli ve 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler,
e) 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler,

D. Prime Esas Olmayan Kazançlar (m. 80/1 b)

Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile
Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları ,

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
İkametgahı Türkiye'de olan kişilerden;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
1) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler,
2) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler,
b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine göre sigortalı sayılmayanlardan;
1) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,
m. 88/4 ” 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir.” m.80/I- i) 88 inci maddenin dördüncü fıkrasına göre ay içerisinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanır.
Kazançlara dair Tebliğ m. 2.3.6- Kasa Tazminatı;İşyerlerinde para veya kıymetli evrak ya da eşya muhafazası ile görevli bulunan sigortalılara muhtemel açıkları kapatmak amacıyla işverenler tarafından ödenen kasa tazminatları, ücret niteliğinde sayılamayacağından, prime esas kazançtan istisna tutulması gerekmektedir.
PRİME ESAS KAZANÇLARDAN İSTİSNA TUTULACAK YEMEK PARASI, ÇOCUK ZAMMI VE AİLE ZAMMI (YARDIMI) TUTARLARI
5510 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların;
- Yemek Parası:
1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında; 22,20 TL x % 6 = 1,33 TL (Günlük)
1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında; 23,10 TL x % 6 = 1,39 TL (Günlük)
- Çocuk Zammı:
1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında; 666,00 TL x % 2 = 13,32 TL (Aylık)
1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında; 693,00 TL x % 2 = 13,86 TL (Aylık)

İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları ,
prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.
Sigortalıların yıllık ücretli izinde olduğu süreler için iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortaları primleri ödenmez ;buna karşılık diğer sigorta primlerinin ödenmesine devam olunur (4857 Sayılı İş K. m.61).Sigortalıların hafta tatili ,ulusal bayram ve genel tatil günleri ücretleri prime tutulur.4857 sayılı iş kanununun 21. maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde ,işveren geçersiz nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde mahkemece yada özel hakem tarafından işçinin işe iadesine karar verilmesine ve işçinin işyerine arz süresinde başvuruda bulunmasına rağmen işverenin işçiyi bir ay içinde işe başlatmaz ise işverenin işçiye ödeyeceği en az dört en fazla sekiz aylık ücreti tutarındaki tazminat , medeni ceza niteliğinde olması nedeniyle sigorta primlerine tabi tutulmaz. Buna karşın kararın kesinleşmesine karşı işçinin çalıştırılmadığı sürelere ilişkin en çok dört aya kadar ödenen ücret ve diğer hakları sigorta primine tabi tutulur .
d) Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir. Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda, 82 nci madde hükmü de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın kazancına dahil edilir. Bu durumlarda sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz ve 102 nci madde hükümleri uygulanmaz.
e) Saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmış olmayıp da komisyon ücreti ve kâra katılma gibi belirsiz zaman ve tutar üzerinden ücret alan sigortalıların prim ve ödeneklerinin hesabında esas tutulacak günlük kazançları, 82 nci madde hükmüne göre belirlenen alt sınırdır.

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
- Aile Zammı (Yardımı):
1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında; 666,00 TL x % 10 = 66,60 TL (Aylık)
1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında; 693,00 TL x % 10 = 69,30 TL (Aylık)
tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Bkz. 05.01.2009 tarihli prime esa kazanların alt ve üst sınırları , idari para cezaları , SGK Genelge 2009/2.
Nurşen CANİKOĞLU (5510 sayılı yasa tasarısının işverenlere getirdiği ek yükümlülükler , işveren c.46 , S. 7 Nisan 2008 , s. 36 ), Özel sağlık sigortası ile bireysel emeklilik sistemine ödenen miktarların , prime esas kazanç içerisinde hiç mütalaa edilmemesi görüşündedir.Zire bu ödemeler ( özellikle özel sigorta ) doğrudan doğruya sigortalıların kendilerine yapılan parasal ödeme mahiyetinde değildir. Aktaran UŞAN , s. 139.
Kanun koyucunun bu düzenlemesinin amacı geçmiş dönemlerde işverenlerin ayni nitelikteki ödemeleri nakdi olarak vermeleri karşısında prim kaybını gidermek maksadı ile getirilmiş bir hükümdür ALPER, s.170 Aktaran UŞAN, s. 139, dn. 193.
BİLGİLİ,s.231-234, Aktaran AKYILDIZ,s 53.

f) Bir işverene tabi olarak çalışan sigortalının belirli ücretinin dışında ayrıca (e) bendi kapsamında ücret alması halinde, prime esas günlük kazancı bunların toplamından oluşur.
g) Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biridir. Ancak günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancının ücret aldığı gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
h) Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunur. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilir.
ı) İşveren ve sigortalı arasında çağrı üzerine çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise, sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı haftalık çalışma süresi en az yirmi saat kararlaştırılmış sayılarak (h) bendi hükmüne göre hesaplanır.
i) 88 inci maddenin dördüncü fıkrasına göre ay içerisinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanır.
j) (Ek bent: 31/07/2008-5797 S.K./1.mad) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders ücreti karşılığında ilgili mevzuatı çerçevesinde uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanların prim ödeme gün sayısı 30 günü aşmamak kaydıyla, bir takvim ayı içerisinde hak kazandıkları brüt ek ders ücreti toplam tutarının, prime esas günlük kazanç alt sınırına bölünmesi sonucu bulunur. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda tam sayıdan sonraki küsuratlar dikkate alınmaz.
Buna göre , prime esas kazançta dikkate alınacak kalemleri şöyle tespit etmemek mümkündür.Asıl ücret ( zamana göre , parça başına , götürü, , kardan pay alma , komisyon ve sair belirlenen ve iş karşılığı olarak ödenen ücretler ) askerlik yardımı , bayram harçlığı ve bayram yardımı , belirli bir hizmet yılını doldurup işten ayrılanlara ödenen jübile ikramiyesi ve buna benzer ödemeler , fazla mesai ücreti , gece zammı ve vardiya zammı , hafta tatili , ulusal bayram ve genel tatil ücretleri , hazırlama , tamamlama ve temizleme işleri için de artırımlı ücretler , her türlü ikramiyeler 8 temettü , yılbaşı bayram ikramiyesi ) , huzur hakları , imza sorumluluğu zammı , iş kanununa göre kullandırılmayan izin ücretleri karşılığı , ödenen ücretler , iş riski zammı , izin harçlığı , kreş ücreti , makam tazminatı( veya temsil ödeneği ) örgenim ve dinlenme yardımı özel hizmet tazminatı , sakatlık ve hastalık nedeniyle verilen tazminatlar , seyyar görev tazminatı , iş göremezlik nedeniyle kurum dışında işverenlerce yapılan ödemeler , sünnet yardımı , tabii afet yardımı , toplu iş sözleşmesi farkları, yılbaşı parası , yıllık izin ve mazeret izni ücreti , yıpranma tazminatı , yol parası , kira giyecek ve yakacak yardımı ( nakit ödenen ) , ayakkabı parası elbise dikiş ücreti

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
5510 Sayılı Kanunun 4 Üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) Ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğde ücret ve ücret niteliği dışındaki ödemeler niteliğinde ikili bir ayrım yapmış ve prim , ikramiye gibi ödemeleri ücret niteliği dışındaki ödemeler olarak kabul etmiştir.belirtmek gerekir ki bu şekildeki söz konusu olan ayrım , kanunda mevcut olmayıp , tebliğ ile getirilmiştir.ALPER (Kazanç), s.147,aktaran UŞAN ,s. 137 ,dn, 188.

E. Prime Esas Kazançların Alt ve Üst Sınırları

Günlük Kazanç Sınırları m. 82- Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır.
Günlük kazançları yukarıdaki fıkrada belirtilen alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden, günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalıların günlük kazançları da üst sınır üzerinden hesaplanır.
İkinci fıkraya göre sigortalının kazancı alt sınırın altında ise bu kazanç ile alt sınır arasındaki farka ait sigorta primleri ile ücretsiz çalışan sigortalılara ait sigorta primlerinin tümünü işveren öder.
Sigortalıların bu Kanunun 53 üncü maddesine göre belirlenen aynı sigortalılık haline tâbi olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.
m. 46/5 “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına giren sigortalıların( Kamu görevlileri) prime esas kazançlarının tespitinde 82 nci maddede belirtilen üst sınır aranmaz.” Bu konuda çıkartılan genelgede miktar ve oranlar belirtilmiştir

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
SGK GENELGE 2009 – 2
4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine istinaden Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 2009 yılı için uygulanacak asgari ücret, 1/1/2009 ile 30/6/2009 ve 1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arası için ayrı ayrı tespit edilerek 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Asgari Ücret Tespit Komisyonunca alınan karar ile;
- 1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arası için;
a) 16 yaşını doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri 22,20 (yirmiiki yirmi) Türk Lirası,
b) 16 yaşını doldurmamış işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri 18,90 (onsekiz doksan) Türk Lirası,
- 1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arası için;
a) 16 yaşını doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri 23,10 (yirmiüç on) Türk Lirası,
b) 16 yaşını doldurmamış işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri de 19,65 (ondokuz altmışbeş) Türk Lirası, olarak tespit edilmiştir.
Buna göre, 16 yaşından küçük işçiler de dahil olmak üzere 1/1/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında sigorta primlerine ve işsizlik sigortası primine esas günlük ve aylık kazançların alt ve üst sınırları ile idari para cezalarının miktarlarında dikkate alınacak asgari ücret tutarları aşağıda gösterilmiştir.
I- 1/1/2009 - 31/12/2009 TARİHLERİ ARASINDA, SİGORTA PRİMİ VE İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİNE ESAS GÜNLÜK VE AYLIK KAZANÇLARIN ALT VE ÜST SINIRLARI
A) ÖZEL SEKTÖR : 1/1/2009 – 30/6/2009 tarihleri arasında;
Günlük kazanç alt sınırı : 22,20 TL
Aylık kazanç alt sınırı : 666,00 TL
Günlük kazanç üst sınırı : 144,30 TL
Aylık kazanç üst sınırı : 4.329,00 TL
1/7/2009 – 31/12/2009 tarihleri arasında;
Günlük kazanç alt sınırı : 23,10 TL
Aylık kazanç alt sınırı : 693,00 TL
Günlük kazanç üst sınırı : 150,15 TL
Aylık kazanç üst sınırı : 4.504,50 TL
B) KAMU SEKTÖRÜ: 15/12/2008 – 14/1/2009 devresi için alt sınır;
2008 yılı Aralık ayının ikinci yarısı için : 21,29 TL x 16 gün= 340,64 TL
2009 yılı Ocak ayının ilk yarısı için : 22,20 TL x 14 gün= 310,80 TL
15/12/2008-14/1/2009 devresi için : 340,64 TL + 310,80 TL= 651,44 TL
15/12/2008 – 14/1/2009 devresi için üst sınır;
2008 yılı Aralık ayının ikinci yarısı için : 138,39 TL x 16 gün 2.214,24 TL
2009 yılı Ocak ayının ilk yarısı için : 144,30 TL x 14 gün 2.020,20 TL
15/12/2008-14/1/2009 devresi için : 2.214,24 TL+ 2.020,20 4.234,44 TL
15/1/2009 – 14/6/2009 tarihleri arasında;
Aylık kazanç alt sınırı : 666,00 TL
Aylık kazanç üst sınırı : 4.329,00 TL
15/6/2009 – 14/7/2009 devresi için alt sınır;
2009 yılı Haziran ayının ikinci yarısı için : 22,20 TL x 16 gün = 355,20 TL
2009 yılı Temmuz ayının ilk yarısı için : 23,10 TL x 14 gün = 323,40 TL
15/6/2009-14/7/2009 devresi için : 355,20 TL + 323,40 TL = 678,60 TL
15/6/2009 – 14/7/2009 devresi için üst sınır;
2009 yılı Haziran ayının ikinci yarısı için : 144,30 TL x 16 gün = 2.308,80 TL
2009 yılı Temmuz ayının ilk yarısı için : 150,15 TL x 14 gün = 2.102,10 TL
15/6/2009-14/7/2009 devresi için : 2.308,80 TL+ 2.102,10 TL = 4.410,90 TL
15/7/2009 – 14/12/2009 tarihleri arasında;
Aylık kazanç alt sınırı : 693,00 TL
Aylık kazanç üst sınırı : 4.504,50 TL
C- ÇIRAK VE ÖĞRENCİLERİN PRİMLERİNİN HESABINA ESAS TUTULACAK KAZANÇ TUTARI
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, aday çırak, çırak ve işletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin yaş durumlarına göre tespit olunan asgari ücretlerin % 50’si sigorta primlerinin hesabına esas tutulmaktadır.
Buna göre, aday çırak, çırak ve işletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin prime esas kazançları:
16 yaşından büyük olanlar için:
1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında;
Günlük kazanç tutarı : 11,10 TL
Aylık kazanç tutarı : 333,00 TL
1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında;
Günlük kazanç tutarı : 11,55 TL
Aylık kazanç tutarı : 346,50 TL
16 yaşından küçük olanlar için:
1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında;
Günlük kazanç tutarı : 9,45 TL
Aylık kazanç tutarı : 283,50 TL
1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında; olacaktır.
II- 5510 SAYILI KANUNUN 4 ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (b) BENDİNE TABİ SİGORTALILARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI
5510 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların 1/1/2009 – 30/6/2009 tarihleri arasında ödeyecekleri primler, prime esas günlük kazanç alt sınırı (22,20 TL) ile üst sınırı (144,30 TL) arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek kazancın otuz katı olarak, 1/7/2009 – 31/12/2009 tarihleri arasında ise, günlük kazanç alt sınırı (23,10 TL) ile üst sınırı (150,15 TL) arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katı olarak uygulanacaktır.
III– İDARİ PARA CEZALARI
5510 sayılı Kanunda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere, aynı Kanunun 102 nci maddesi gereğince, fiil tarihinde geçerli olan ve Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen aylık asgari ücret dikkate alınarak idari para cezası uygulanması gerekmektedir. Buna göre, 1/1/2009 ile 30/6/2009 tarihleri arasında işlenen fiiller için 666,00 TL, 1/7/2009 ile 31/12/2009 tarihleri arasında işlenen fiiller içinse 693,00 TL esas alınarak idari para cezası uygulanacaktır. www.alomaliye.com , Erişim Tarihi 01.05.2009.

Sonuç

Sosyal Güvenlik hukuku, aslında insan yaşamın da sık sık karşılaştığı ama farkına varmadığı bir hukuk dalıdır. Sistematik olarak teknik bir ders olması sebebi ile hukukla ilgilenmeyen insanların anlamakta biraz zorlanacağı bir daldır. Konumuz olan prime esas kazançlar konusunu da bu düşüncelerle maddelere atıf yaparak hem mevzuata ulaşmayı kolaylaştırma amacı taşınarak yapılmıştır. Ayrıca teknik bir ders olması sebebi ile maddeler metne olduğu gibi yedirilerek anlatımda farklı anlamların çıkma ihtimali önlenmiştir.
Prime esas kazançlar anlatıldığı üzere çeşitli şekillerde belirtilmiştir. Sistemin işlemesi için primlere ihtiyaç vardır. Primler ise bu kazançlar üzerinden alındığından primlere esas olan ve olmayan kazançları belirttik

Avukat Hacı Osman ÖZÜLKÜ

1981 yılında Kayseri’de doğan Avukat HACI OSMAN ÖZÜLKÜ Kayseri Lisesinden sonra, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 2003 yılında mezun oldu. İzmir’de Avukatlık stajını tamamladıktan sonra çeşitli hukuk bürolarında Avukatlık yaptı.

Açıklamalar ve Yararlanılan Kaynaklar
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
AKYILDIZ Hüseyin : Sosyal Güvenlik Reformuyla Ulaştığı Son Şekliyle Sosyal Güvenlik Hukuku,Ankara 2009.
BİLGİLİ Özkan : Sosyal Güvenlik Kılavuzu ( 5502 Ve 5510 Sayılı Kanuna Göre Açıklamalı, Örnekli Karşılaştırmalı) İzmir 2006.
GÜZEL Ali/ CANİKLİOĞLU Nuşen/ OKUR Ali Rıza : Sosyal Güvenlik Hukuku ,Yenilenmiş 11. Bası , Beta 2008.
ŞEN Murat : İş Kanunları Sosyal Güvenlik Kanunları (Genel Gerekçe ve Madde Gerekçeleriyle), Detay Yayıncılık,Ankara 2008.
TUNCAY A. Can / EKMEKÇİ Ömer : Sosyal Güvenlik Hukuku’nun Esasları ,Legal Yayın, İstanbul 2008.
UŞAN M. Fatih : Türk Sosyal Güvenlik Hukukun Temel Esasları , Seçkin 2009 Ankara.
SİNERJİ MEVZUAT VE İÇTİHAT BANKASI
www.alomaliye.com , Erişim Tarihi 01.05.2009.